Біздегі билік басында жүрген шенділердің біразын «камикадзе» деуге болады екен. Ауру екенін біле тұра қызметін жалғастыра берсе, бар қарымын қызметіне жұмсап жүріп ажал құшқандарды басқа қалай атайсың. Бұрынғы Денсаулық сақтау және әлеуметтік даму вице-министрінің қазасы да қоғамға біраз ой тастады. «Өзі басқарған медицинасы да көмектесе алмады» деп жазды бірі. Екіншісі «Басты байлық – өз денсаулығын күте алмаған адам жұмысын қалай қарық қылады» деген пікір де айтты. Жарайды, кеткен адамның артынан қаралаудан аулақпыз, қала берді Ислам діні де марқұмды мұқатуға тыйым салады. Біздің айтпағымыз – мүлдем басқа мәселе.

«Министрліктің баспасөз қызметі хабарлағандай...», «Баспасөз қызметінің мәлімдеуінше...», «...баспасөз қызметінің мәліметіне сүйене отырып...» деген сөз тіркестері бүгінде әр құлаққа таныс. Әзірге мектеп пен балабақша ғана баспасөз қызметін құра қоймаған болар, бірақ бүкіл министрліктер мен құзырлы орындар, азулы мекемелердің бәрі де сізбен тек баспасөз қызметі арқылы ғана сөйлеседі. Егер бетіңізден ұрғандай етіп «без комментариев» демесе, өлген қойдың өкпесіндей ылжыраған шикі ақпаратты болса да тауып, шығарып салма болса да жауап айтып, арқадан қағып, ағайын болып тарқасуға тырысып жатады. Алайда тірі тұрып араздасуға жол бермейді. Ендеше мұны баспасөз қызметі деп емес, екі тарап ымыраласа келіп кемшілікті жасыруға тырысқан «бауырмалдылық қызмет» деп атағанымыз жөн шығар.

Таяуда Тамара Дүйсенованың Ақтөбедегі зал толы дәрігерді әсерлі әңгімесімен «ұйықтатып» тастағаны ел арасында біраз уақыт талқыланды. Бұл оқиға ол кісіге «қара пиар» ғана болған жоқ, жалпы Дүйсенованың әлі де министрлік басқарып, жұмыс істеп жүргенін елдің есіне салғандай болды. Өйткені, біртоға мінез Тамара Дүйсенова еш жерде артық-ауыс ештеңе айтпайды, өз жұмысымен әуре. Содан болар, бұқара халық та ол жайында ұмытып кеткендей еді...

«Үйдегі ойды базардағы баға бұзады» демекші, біздің ойымызды биліктің «базары» бұзғалы тұр. Олар халықтың «көзі ашылып» кетерінен өлердей қорқады. Қорықпағанда ше, кемшілігін бетіне басып, жүйесіз жұмысын сынап отыратын «ақылдыдан», айтқанға көніп, айдағанға жүретін тобырды бастау оп-оңай. Ол алдағаныңа да сене береді. Тек оның мықты, данышпан, данагөй екеніне елді сендіруге көмектесетіндер болса болғаны.

Ағымдағы жылдың 9 ақпанында Ақтөбе қаласында Ресей мен Қазақстанның ауыл шаруашылығы саласының мамандары шегірткеге қарсы күрес мәселелерін талқылап, келелі жиын өткізген-ді. Онда ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің агроөнеркәсіп кешеніндегі мемлекеттік инспекция комитетінің мамандары «Биыл шегірткенің шабуылы жылдағыдан аз болады» деп уәде еткені де есімізде. Яғни 2015 жылы шегірткелер 2 миллион 200 гектар жерге таралса, биылғы болжам бойынша бұл көрсеткіш 1 миллион 700 гектардан аспау керек-тін. Сондай-ақ жауаптылар былтырғыдай сан соғып, өкініп қалмас үшін дайындық шараларын ертерек бастап кеткенін, дәлірегі, дернәсілдердің ошағын анықтау үшін алдын ала зерттеу жүргізілгенін, қауіпті аймақтар дер кезінде анықталғанын ауыз толтыра айтқан. Бірақ соның арты не болды?

Ауыл шаруашылығы жайлы әңгіме қозғала қалса, көз алдымызға осыдан бірер жыл бұрын шет елдерден әкелінген сиырлар елестейді. Пәленбай миллион қаржыға аспанда әуелетіп ұшақпен әкелінген асылтұқымдылар біздің елге жерсінбейтіні әу баста-ақ айтылған еді. Алайда, мал басын асылдандыру арқылы ет өнімдерін көбейтуді көздегендер алған бетінен қайтпады. Бастарын ақ шалған ғалымдар мен осы саланың жілігін шағып, майын ішкен мамандар да шетелден мал тасу бастамасының нәтижесiз болатынын ескерткен еді. Ауыл шаруашылығындағы ауыр реформа ретінде жиі айтылатын бұл бастамадан бүгінде қандай із қалды? Өкiнiшке қарай, малдардың асылданғанынан аузы аққа жарып, итінің басына іркіті төгілген ешкімді көрмедік. Қайта, аттай қалап әкелген асылтұқымды сиырлардың әр-әр жерде теңкиіп-теңкиіп қалғаны жайлы жағымсыз хабар бар.

Өңір басшыларының рейтингін түзу «саяси сәнге» айналғалы біраз болды. Атын атап, түсін түстемей-ақ қояйық, түрлі-түрлі сараптау құрылымдары олар туралы қоғамдық пікір тудыру үшін барын салып-ақ жатады. Егер солардың бәрінің бірдей зерттеу нәтижелері объективті һәм ондыққа дөп тиеді десеңіз, қателесесіз.

«Арқада қыс жайлы болса, арқар ауып несі бар». Бұл мәтелді Сыр өңірімен қабыстыра айтсаңыз, онда қайран да қайран Арқамен жылап көрісесіз. Қызылорданың қысы түгілі жаймашуақ жазы да тіршілік иесінің қай-қайсысына да жайлы тимейді. Миыңды қайнатып, кенезеңді кептірер ыстық лептен бас сауғалау мұң. Оған жыл он екі ай толастамайтын, шаң-тозаңнан көз аштырмайтын желді қосыңыз. «Қайтеміз, Тәңірдің берген сыбағасы сол шығар. Жұрттар Сахарада да күн кешіп жатыр ғой» деп, көндігуге де болар еді. Бірақ соңғы жылдары облыстағы экологиялық ахуалдың күрт нашарлауы жығылғанға жұдырық болып тұр.

Пайдалануға берілгеніне көп болмай жатып құлап қалатын құрылыс нысандары кейінгі кезде көбейіп барады. Қарағандыдағы «Бесоба» кешеніндегі көпқабатты үйлердің өкініші әлі ұмытыла қойған жоқ. Оның ізін ала Астана мен Қызылорда қаласында жаңадан салынып жатқан мектептің төбесі опырылып түсті. Бұл – елді елең еткізгендері ғана, бұдан басқа елеусіз қалып жатқандары қаншама.

Дағдарыс, дағдарыс болғанда да девальвация жыл сайын шетелде демалуды әдеткен айналдырған ағайынға ауыр тиді. Мәселен, шетелге 10 күндік жолдаманың құны орта есеппен 800 доллар болатын. Бұрынғы теңге бағамымен 800 долларыңыз – небары 145 мың теңге еді. Ал енді 800 доллар теңгеге шаққанда – бақандай 267 мың теңге. Айырмашылығы жер мен көктей. Қазақстандықтардың басым көпшілігі жалақысын теңгемен алатынын ескерсек, бұл сома онсыз да әбден жұқарған әмиянға оңайға түспейді.