«Аяз ата, қандайсың?! Тоқсандағы шалдайсың. Өтірік сақал жалғап ап, Балаларды алдайсың». Осы бір тақпақты жаңа жылдық шыршаға ініме жаттауға беріпті. Балабақшаға биыл барған бала ғой, мән-мағынасын түсініп жүрген ол жоқ. Тақпағына қарамай Аяз атаға сенеді, сыйлық күтеді. Бірақ бүгінгі балалар ол сияқты Аяз атаға сене ме? Жаңа жыл таяғанда Аяз атаға бұрынғыдай хат жазатын балалардың да қатары сирегені бесенеден белгілі. Оған жоғарыдағыдай тақпақтардың көбейгендігі, бүгінгінің балаларының Аяз атаның шапан-сақалының астынан таныс жүзді іздейтіні бір дәлел. Әйтсе де жаңа жылды Аяз атасыз елестету мүмкін емес. Әлі де оның ат арылтып алыстан келетініне иланатын балалар баршылық.

Жаңа жылда кімнен қандай сыйлық күтесіздер? Жақындарыңызға қандай сыйлық тарту еткен жөн? Әрине, кез келген адам ең жақсы сыйлыққа лайықты. Әсіресе, ұқыптылықпен, шеберлікпен таңдалған сыйлық сыйластықты арттырып қана қоймай, адамның өміріндегі ең үлкен естелікке айналуы бек мүмкін.

Сарыағаш ауданына қарасты Біртілек ауылына барғанымызда, балалардың батпаққа батып, су тасып жүргеніне куә болдық. Көшелері қысымен лай-батпақтан көз ашпай шықса, жазға қарай шаңға батып жатады. Мысалы, осы округтегі Жолбасшы ауылына қарай жолыңыз түссе, ондағы Көктем көшесіне жаяу жүргінші былай тұрсын, көлікпен кіру де мүмкін емес.

«Қазан айынан бастап қар жауып, қарашада алғашқы аязды көрген Оңтүстік халқы биыл қыс қатты болады деген еді. Бірақ табиғат заңдарына сүйеніп жорамал жасаушы шымкенттік Нұрғабыл Қозыбай ел аузындағы бұл сөздермен келіспейтінін білдірді» деп жазады «Замана» басылымы.

Өмірдің сан-салалы ауыртпалығын, бейнеті мен қиындығын жиі көретін қорғансыз жанның бірі – жетім. Қамқоршылық органдары оларды ата-анадан ажыратып, балалар үйіне өткізу арқылы өз міндетім бітті деп санайды. Біздіңше, бұл органдар керісінше сол жеткіншектердің балалар үйіне түспеуі үшін барын салып, қызмет етуге тиіс сияқты.

Осыдан 137 жыл бұрын Германияның Ульм қаласында кедей отбасында дүниеге келген. Ол «Дүниеде екі нәрсе шексіз: бірі – ғалам, екіншісі – адамның ақымақтығы» дейді. Физиканың жаңа дәуірін бастап берді, физика саласында ашқан жаңалығы үшін 42 жасында Нобель сыйлығын да алды. Иә, ол – америкалық «Тайм» журналы «Ғасыр адамы» деп баға берген Альберт Эйнштейннің дәл өзі.

Бұл сөздің айтылып жүргеніне біраз уақыт болды. Бірақ, нақты шешім шыққан емес. «Жел тұрмаса, шөптің басы қимылдамайды» дегендей, желдің қай тұстан шығып жүргенін қайдам, бірақ анау-мынау қауесетті он орап алатын бұл әңгіменің ара-тұра айтылып қалатыны рас. Жалпы, Түркістанды облыс орталығы еткісі келетіндер мен алақандай ауданға ондай мәртебені қимайтындардың қайшыласқан пікірі қай кезде де қатар жүретіні – заңдылық. Бірі екі дүние есігі, ер түріктің бесігі саналатын киелі қаланы «облыс орталығы болуға лайық» деп санаса, енді бірі оның өңір орталығында емес екенін алға тартып, шалғайдағы аудандар одан сайын алыстап кететінін айтады. Бүгін-ертең облыс орталығын көшірейін деп жатқан ешкім жоқ, десек те осы бір қызу пікірталасқа сұранып тұрған тақырып төңірегінде айтылатын әралуан сөздерді реті келгенде біз де салмақтап көруге тырыстық.

Жыл сайын әр қала Жаңа жылға орай сәнденіп, ұзатылар қыздай ажарланып шыға келеді. Оған бюджеттен арнайы қаржы да бөлінеді. Бірақ бұл мерекеге аса мән бермей, арнайы қаражат қарастырмайтын аймақтар да бар.

«Халал» – діни термин. Араб тілінен аударғанда «рұқсат етілген», «адал», «таза» деген мағынаны білдіреді. Мұсылман баласына тән xалал тағамдар қасиетті Құран кәрімде анық айтылып, шариғатымызбен бекітілген. Алланың атымен сойылған мал, арақ (спирт) және доңыз еті қосылмаған басқа да тағамдар xалал болып есептеледі. Алайда, халал стандартын өз өнімін өткізу үшін пайдаланатын өндірушілер аз емес. Қазір көп салада кәсіпкерлер не шығарса да, дүкен ашса да, «халал» деген сипаттаманы жапсырып алмаса, көңілі көншімейтін болды. Халал мейрамхана, халал сауна, халал монша, халал ас, тіпті Алматыда халал сырахана да бар. Мына қарқынға қарағанда, жақында адамдар да халал, харам болып бөліне бастайтын шығар. Осылардың бәріне халал деген сертификатты кім таратып жатыр? Халал неге ойыншыққа айналды? Аңқау қазаққа харам асты халал деп алдап сатып отырғандарды жауапқа тарту мүмкін бе?

Жыл сайын алуан-алуан бағыттар бойынша жүздеген халықаралық зерттеулер жүргізіліп, талай-талай рейтингілер түзілетініне осы күні көзіміз үйреніп қалды. Солардың кейбірінде біздің мемлекет қабағы салыңқы, еңсесі түсіңкілердің сапынан көрінсе, енді бірінде тұрақты даму мен озық көрсеткіштері жөнінен жүзі балбұл жайнап жүреді. Әйткенмен бұл сандар мен пайыздарды ауыз толтыра мақтану немесе әкесін танытып сынау үшін емес, біздіңше, ілгері адымдау жолында қам-қарекет жасау үшін мұрындық ретінде кәдеге асырған жөн.