«Аттан» қозғалысының жетекшісі Амантай қажы Асылбекті жұртшылық түрлі қоғамдық-саяси шараларға белсене араласып, ат үстінен түспей, қазақ қоғамын имандылыққа шақырып, сыбайлас жемқорлықпен күресуге үндеп жүрген азамат ретінде таниды. Ол өткен ғасырдың 80-ші жылдарының соңында құрылып, Семейдегі атом полигонын жабу үшін күресті бастауға ұйғарған «Невада-Семей» қозғалысы белсенділерінің бірі болды. Тіпті Семей ядролық полигоны командованиесінің 1991 жылдың 28 тамызынан бастап сынақ алаңында ешқандай жарылыс болмайтыны жайлы мәлімдемесі мен хаттамасында, анықтамасында жауапты тұлғалармен қатар «Аттан» бейбітшілік шеруі қоғамдық комитетінің төрағасы һәм ядролық полигонды жою жөніндегі халықтық штабтың жетекшісі ретінде Амантай қажының да аты аталады.

«КОРРЕСПОНДЕНТТІҢ» анықтамасы:

Нұрхан Сұлтанбайұлы ТОПАНБИ. 1961 жылы 19 сәуірде Қытайдағы Алтай аймағының Жеменей ауданына қарасты Қаржау ауылында дүниеге келген. Әдебиет әлеміне 1980 жылдан араласа бастады. Оның жүзден аса өлеңдері, «Поэзия суреті», «Атан», «Оң қолымды жылан шағып» атты толғаулары мен дастан-поэмалары Қытай Халық Республикасы басылымдарында әр жылдары жарық көрген. Қытай қазақтары жас ақындарының топтама-жинағы – «Үкілі ырғайда» жырлары жарияланып, сыншылардың оң пікіріне ие болды. 1997 жылы Қазақстанға түбегейлі көшіп келген. Тәуелсіздіктің 10 жылдығына арналған ақындар мүшәйрасында «Біз осындай» өлеңі үшін жүлде алса, «Оңтүстік Қазақстан» газетінің «Желбірей бер көгімде көк байрағым» бәйгесінде «Найзағай намыс» очерк-өлеңдері үшін бірінші орынды иеленді. Нұрекең Шыңжаң (бұрынғы Шығыс Түркістан) өлкелік қазақ тілі және мәдениет ғылыми қоғамның өлкелік және Іле Қазақ облыстық Жазушылар одағының мүшесі болған. «Адасқақ», «Аралдағы жалғыз жан» өлең жинақтары жарық көрген.

«Бір түнде әкеміздің қолына кісен салынды»

– Әбдімәлік аға, қазақтың жақсылары мен жайсаңдары жаппай саяси қуғын-сүргінге ұшырап, ешбір сұраусыз атылып, айдалып жатқан шақта жарық дүние есігін ашыпсыз. Білуімізше, осынау қиын-қыстау кезең Сіздің өміріңізде де ізін қалдырған екен.

Қуат Домбай – Қазақстандағы тұңғыш PR-мамандардың бірі. Қазіргі таңда «Қазкоммерцбанк» АҚ Адами ресурстарды басқару жөніндегі департаментінің директоры. «Понтсыз пиар» (2009 жылдың бестселлері) және «Абырой-менеджмент: беделді басқару» (2013 жыл) атты кітаптардың авторы.

– Адамның тұлға ретінде қалыптасуында оның туып-өскен ортасы ерекше рөл ойнайтыны анық. Немесе «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілесің» дейміз қысқа қайырып. Әңгімемізді алдымен өзіңіздің түп-төркініңізден тарқатсақ...

Орда бұзар жасқа келген Арнұрдың атын білмейтін қазақ кемде-кем шығар. Талай-талай телеарналардың құтты қонағы болған, талай-талай басылымның кейіпкері атанған азаматтың хәлін білейік деп біз де Оңтүстіктен Астанаға қоңырау шалғанбыз. Арманын айта бермейтін Арнұрдың айтқандарын өздеріңізбен бөлісуді жөн көрдік.

Бала күнімнен өзіме етене таныс есімнің бірі – Ысқақ Жұмашев. Осыдан он екі жыл бұрын тап осы отбасы жайлы бір жапырақ жұқа кітапты әкеммен бірге оқығаным – әлі есімде. Сондағы оның «Өмірді осындай адамдар көбірек сүруі керек қой...» дегенін қалай ұмытайын. Одан бері осынау арда азаматтың аты аз айтылып жүрген жоқ. Кешегі ел ағасы бүгінде арда тұтар ақсақалға айналған. Өзімді көпке дейін ойландырған кітаптың атын да, авторын да балалықпен байқамасам керек. Көп іздеген «Шаттық ұялаған шаңырақты» да, авторы, журналист Бекжігіт Сердәліні де студенттік жылдарымда қайта «таптым». Әйтсе де күндердің күнінде сол кітаптың кейіпкерінің өз мақалама арқау боларын, кім білген...

Ол – 19 мүгедекті жұмыспен қамтып отырған оралдық кәсіпкер. Ол – қос аяғынан отыз бір жасында ойда-жоқта айырылса да, тағдырына дес бермеген бұрынғы полицей. Ол – арқасүйер жар, бес балаға қамқор әке. Ол – сал ауруына шалдыққан отыз балаға бір күнде өзі жасаған отыз аппаратты сутегін үлестіріп берген қайырымды жан. Иә, ол туралы «ОЛдарды» жіпке моншақ тізгендей тізіп шығуға болады. Бәлкім, сізге де етене таныс есім шығар, біз Батыс Қазақстан облысы Ақжайық ауданы Бірінші май ауылында туған Біржан Қожақов туралы айтып отырмыз.

Отбасы да Отан сияқты... Өзегіңнен тепсе де, қазығын тапқан аттай қайта айналып соға бересің. Алайда адам біткен ананың сүтімен бойына жақсылы-жаманды қасиет жиып, әкенің тәрбиесімен ақ-қараны ажыратады емес пе? Алып жердің құшағына адамның бәрі сыйғанмен, адамның құшағына ары кетсе алты бала сыятын кер заманның сиқы мен сықпыты осындай. Алайда бүгінде кер заманды кері айналдырып, он баланы жетімдіктің қамытынан құтқарған Мұрат Қабылбаев туралы айта бергім келеді, айта бергім...

«Ер жігіт ел үшін туады, ел үшін өледі». Қазақта да ел мен жер жолында жанын қиып, атажаумен алысқан, алыспай беріспеген батырлар қаншама... Азаттық әперіп, қазақты мәре-сәре қылған оларға «батыр», «қаһарман» деген бір ауыз сөзді қалай көп көрейік. Керуендей көшкен күндер, айлар жылдар... Өтпейтін өмір жоқ. Ал бүгінгі алмасқан ұрпақтың арасында бейбіт күннің батырлары бар ма?