Өткен жылы «Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру туралы» ҚР Заңы қабылданды. Аталған құжат 2017 жылдан бастап Қазақстанда міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру жүйесін енгізу жайын қарастырады. Бұл жүйенің артықшылығы неде?

Біздегі жиі қозғалатын мәселе ретінде қарапайым жұмысшылардың құқығын айтуға болады. Редакцияға арызданып келетіндер де көбіне осы тақырыпты қозғайды. Бірі еңбек демалысы дұрыс есептелмей жатқанын сөз етсе, енді бірі күні-түні жұмысқа жегіліп жүргенін, бірақ жалақысының соған лайық болмай жатқанын айтады. Тағы бірі біраз жылдан бері ақылы еңбек демалысын алмағанын айтып, мұң шағады. Ал, әйелдер үшін «декреттен» кейін өзінің бұрынғы жұмыс орнын таппай қалу - қалыпты жағдай.

Оқу бітті, уайым азайды. Студент деген ұмытшақ халық қой. Өткен қыркүйектегі күйіп-піскені, күйгелектенгені естен шығып, жаңа оқу жылында құжатын құшақтап, жатақхананың жанында тағы жүреді. Жетіскенінен жүрмейді, бір орын бұйырар деген бұйымтайын құшақтап жүреді.

Міне, тағы бір оқу жылы мәресіне жетіп, мектеп қабырғасынан қанат қатайтып ұшқан түлектер өздерінің болашағына негіз қалау үшін жоғары оқу орындарына құжат тапсырудың қам-қарекетінде жүр. Арнайы білім алуды алдына мақсат етіп қойған жастардың жөні бөлек, дегенмен араларында ата-анасының жетектеуімен келгендері де, оқуға деген ықылас-ниеті төмендері де табылады. Кейбіреулері қай мамандықты таңдауды білмей, бас қатырып жүр. Араларында мектепте «су ми» атанып кеткен білімі таяздары да жетіп артылады. Ондайлар өзінің қарым-қабілеті мен білім-білігі қандай мамандыққа сай келетінін бағамдай алмай жатып «әйтеуір, қатарымнан қалмайын» деген желеумен кез келген оқуға түсе салуға дайын. Ондай баладан ертеңгі күні қандай маман иесі шығады? Міне, осы жағы, өкінішке қарай, көптеген ата-аналарды онша ойландыра бермейді.

Қызылорда қаласында туберкулезге шалдыққандарды емдейтін екі диспансер бар. Бірі шаһардан қашық, келесісі керісінше. Тура орталықта. Тасбөгет кентінде. Тұрғын үйлердің тап ортасында орналасқан. Аурухана мен тұрғын үйлердің арасын бірнеше метр жер бөліп тұр.

Таяуда болған бір жиында Үкімет басшысы Кәрім Мәсімов бағаның бақылаусыз кеткенін айтып, мәселе көтерді. Базардағы нарықтың асау аттай мойнына құрық салдырмай кеткенін коммуналдық қызметтердің көтерілуінің кесірінен деп топшылаған Премьер-министр газ, су, электр энергиясын қымбаттатпау туралы қатаң тапсырма берді. Әншейінде жоғарыдан айтылған сөзді іліп алып, алаулатып әкететін шенеуніктер бұл жолы неге екенін Мәсімов көтерген мәселеге миығынан күлгендей болып отыра берді. Содан шығар, Үкімет басшысының тәп-тәуір тапсырмасы Министрлер үйінен шықпай жатып-ақ үні өшті. Есесіне, баға бәз-баяғыша өзінің алған бетімен ауа жайылып өсіп барады. 

«Батыс Еуропа-Батыс Қытай» көлік дәлізінің рахатын көретін бірден-бір аймақ – өзіміз. Ой-шұқырға ұрынбайын деп рөлмен алысып отыратын заман жоқ қазір, қай ауданға барғың келеді, көзді-ашып жұмғанша жетіп барасың. Көлік бүлкілдемей, бүйрек алынбай, нысаналы жеріне жеткен әр пенде «Апырай, мына жолды не де болса қатырған екен» деп айтып қалады міндетті түрде. Құдайдың қарасқаны да, өзгелердей аудандарымыз әр жақта шашылып жатса, мұндай болар ма еді, болмас па еді. Қыздың тізген моншағындай өзен жағалай қоныстанған елдің ырзық-несібесі, әрине, темір жол мен автожол дегеннің азабы біз үшін жат дүниеге айналды.

Ресми дерек елімізде жұмыссыздық деңгейі біршама азайғанын айтады. Алайда, жұмыс істеуге қабілетті жастардың барлығы бірдей екі қолға бір күрек тапты десек, мұнымыз шындыққа жанаспайды. Өйткені жұмыссыздық мәселесі – әлі күнге елдің ең басты проблемаларының бірі.

Соңғы бес-алты айда дәрі-дәрмектің айтарлықтай қымбаттап кеткенін айтып, шағымданушылар көп. Адамдардың елу пайыздан астамы дәрілік препараттарды ауадай қажет ететінін ескерсек, бұл қымбатшылыққа байланысты қоғамның наразылық тудыратындай жөні бар. Бірақ, қанша жерден қиғылық салғанымен, ауаға жайылған баға асау аттай мойнына құрық салдырар емес.

Көрші мемлекеттермен салыстырғанда бізде халықтың саны едәуір аз. Ал, халық санының аздығы – әлсіз ішкі нарық, яғни сыртқы нарыққа тәуелділік, сондай-ақ жұмыс қолының жетіспеуі, соған байланысты қажетті аймақтардың игерілмеуі, сонымен бірге елдің қорғаныс қабілетінің әлсіреуі сияқты проблемаларды алып келеді. Сондықтан да халық санын көбейту – қоғамның негізгі мәселелерінің бірі.