«Даллестің доктринасы» түбімізге жетпесін...

«Данышпен» Даллестің осы бір керемет «көрегендігінің» тәтті жемісі – КСРО-дай мәңгі-бақи мызғымастай көрінетін алып империяның қабырғасы қақырап күйреуі болды десек біздің бұл пікірімізді саясаттың майын ішкен сараман ағайындар сірә теріске де шығара қоймас. Осынау тарихи мысалды алға тартуымызға не түрткі? Енді осыған аз-кем тоқтала кетейік.

«Ақырзаман таяғанда азаншы көбейеді» дегендей, бүгіндері дүниетанымымызға тірек болар дәстүрлі ән өнеріміз далада қалып, даңғаза да дүбәра музыкасымақтардың айы оңынан туып тұр. Бұл жайт саз саласында ғана болса бір сәрі-ау, өнер атаулының баршасын әзәзіл иектеп алғанын көріп те жүрміз. Осылайша мерейіңді үстем етер муза жарықтық мүсәпірдің күйін кешуде. Осы бір оғаштықты көзге шұқып көрсетудегі мақсатымыз осылайша әй дейтін әже, қой дейті қожа болмай, бетіміз ауған жақа кете беретін болсақ көп өтпей-ақ КСРО-ның кебін киеріміз айдан анық-ақ. Тілімізге тиек болып отырған теріс тенденцияның соңы неге апарып соғатынын шамалаған «Дарын» мемлекеттік жастар сыйлығының лауреаты Айгүл Кемелбаеваның марқұм Фариза Оңғарсыновамен осыдан бірер жыл бұрын жүргізген бір сұхбаты есімізге түсіп отыр. Онда ақын апамыз: «...Қазір ұлттық идеология тоқырап, мүсәпір күй кешуде. Сондықтан бүгінгі қазақтың жас баласының реңі одан сайын бұзыла ма деп үрейлену Мұрат Мөңкеұлы заманынан бері мына бізге тән. Телевизия арқылы ұлтсыздану өршіп барады. Көптеген шетелдің, кәрістің пластикалық операция жасатып, суреттегідей сұлуланып алған актерлерін көріп біздің жастарымыз аузының суы ағып жүр. Құдды ең әдемі, ең сұлу қыз-жігіт соларда ғана бардай еліктейді. Бәрін сол сұлу күйінде қабылдайды. Шетел асып, қайтып келе алмай жүрген жастар міне соларға еліктегендер. Бөтендерге жаппай еліте берсек ұлттығымыздан айырылып, аз халық ассимиляцияға ұшырап, мәңгүрт, тобыр болып кетпейміз бе? Асқынған дерттей осынша жатбауырланудың, бөтенге шырмалудың бетін қайтарудың амалы қайсы? Қазақтың ең осал мінезі қайсы? «Жайсаңдарды қашан да жақсы құртқан».

Екеуара әңгіме осы тұсқа келгенде Айгүл ақын апасына тағы бір сұрақ қояды. «Баяғыда марқұм анам: «Ақыр заман болғанда жер бетін қара қытай қаптайды деседі ғұламалар», - деп отыратын.

Ақынның жауабы: - Біздің жалпақшешейлігіміз, ұлттың ары мен намысы үшін емес, жеке атымызды шығару, сөйтіп әлем алдында бедел жинауға күш салуымыз, әр нәрсеге еліктеп-солықтауға әзір тұратынымыз, билік мәртебесіне келгенде өзімізден өзгені көрмей жер бауырлап жатып алатынымыз, биліктегілердің қара халықты мұрнына иіс бармайтын тобыр деп ойлайтыны... Айта берсең көп қой жетіспей жатқан жерлеріміз. Қандай иіс болса да бойымызға сіңіріп, сорып алатынымыз дара қазақтықты құртып бітіруге айналды. Дерттің бетін қайтарудың басты амалы мемлекет басшыларының ұлт тағдыры туралы ұстанымына байланысты. Біз басшы айтса бас шұлғи беретін тобырға айналудамыз. Халық деген ұлы күшті аяқасты, дарынды тұлғаларды көптің бірі, қолдың кірі етіп көрсету бұл күнде әдеттегідей іс болды. Мұның бәрін жұрт көріп те, біліп те отыр. Бірақ даусын шығаруға қорқады. Мен Ангола ақыны, ұлт күрескері Агостипьо Нетоның бір топ жырларын аударып едім.

«Арада үрей жүр тегі,

Қарауылдар әр бұрыштан сығалап

Көздерімен тінтеді.

Әрбір үйде сыналап

Құлып қағып, дыбыс шықса үркеді

Үрей жайлап ортаны

Адам кейде өзін-өзі тыңдауға да қорқады.

Өйткені бұл күндері

Ауада да күдікті үрей жортады».

Міне, осындай үрей бізде де үстемдік етіп тұр. Оның үстіне ғаламдану деген тажал әлемді шарлап келеді. Ғаламдану деген – ұлттық бедерді сүртіп кететін ғаламат, ал түбінде адамзатты мәңгүрт етеді.

Ақиық ақын апамыз Айгүлдей арлы сіңлісіне осылайша ағынан жарылыпты. Ендеше, Алаштың әрбір азаматына аманат ретінде айтылған ақын ойы саналарда сілкініс тудырғай...

Бекен ҚОЖАМҚҰЛОВ,

Шымкент қаласы