Көшербаев, Қызылорда жекеменшігіңіз емес

Жалпыға алғанда, дәл қазір Қызылорда облысының әкімі қызметінде отырған ол кісінің қоғамдағы сүйкімді бейнесі бір құдіреттің күшімен сақталады, әйтеуір. Ол ең әуелі қазақы кадрлығымен қадірге ие болды. Қайда әкім болып барса да, Қырекең қарқ қылатындай қарсы алады қазағы. Саясаттағы салмағы зор Қырымбек мырзаға біздің де қара күйе жаққымыз жоқ, бірақ жуырда жер қойнауын пайдаланушы кәсіпкерлермен өткізген кездесуінде айтқан әңгімесін естіп, тағы да үндемей қалғымыз келмеді. 

Қарапайым халық рушыл да емес, жершіл де емес. Ауылдағы қазақтың рушылдығы мықтағанда «қыз алысып, қыз берісу» деңгейінде, ал жершілдігі көп болса, «біздің Шымкенттен». Болды, арыға аса алмайды. Рушылдық, жершілдік дерті шығармашылық ортаны жасайтын әдебиет пен өнердің төңірегінде жүргендерге тән деп жатамыз, бірақ бұлардікі де түк емес, бөлу мен бөлінудің көкесі одан да биік биліктің жоғары сатысында жүрген үлкен кісілерде асқынған. Руға, жерге бөліну – олардың саяси қызметінің бір қыры болып саналады. Бұл кездесу де өзі туралы жағымды пікір қалыптастырып, салмақты келбеті саясаттағы үзеңгілестеріне үлгі болған Көшербаевтың сол саяси қырын жақсы ашып, көрсетіп берді. 

Әкім сол жиында әлемдік дағдарысқа қарамастан, мұнай өндіру деңгейін сақтап қалу қажеттілігі туралы айта келіп, «Мен мұнай өндіру компанияларынан өз жұмыс жоспарын қайта қарауды сұраймын. Келесі жылдың жоспарын арттырса деген ұсынысымыз да бар. Өнім көлемін арттыру үшін мемлекеттен қандай көмек керек, компания басшылары өз ұсынысын айтсын. Біз барлық жағынан көмек беруге әзірміз. Сервистік қызмет көрсететін компаниялар жергілікті болуы тиіс. Сонда ғана аймақ тұрғындарының жұмыс орындарын сақтап қалуға болады» деген екен. Ал, Қызылорда аймағындағы мұнай компанияларындағы сервистік қызмет көрсететін мекемелерде 29 мың адам жұмыс істейтін көрінеді. Алайда мұнай бұрғылау жұмыстарының көлемі 80-90 пайызға дейін қысқарған. Қысқарту жұмыстары әлі де жүргізілетіні белгілі. Қысқартылатын жұмысшылар үшін жаңа жұмыс орнын ашатындары жақсы-ақ. Түсінеміз, Қырымбек Көшербаевтың өзі де Қызылорда өңірінің тумасы. Батыс өлкеге кіндігімен байланған Қырымбек Елеуұлының қанында тап сол сәтте «саяси қыры» ойнап кеткен болуы керек, ол ашылатын жұмыс орындарының жұмысшылары тек «жергілікті» болу керегін салмақтап тұрып айтты. Әуелде өз құлағымызға сеніңкіремей, «жергілікті» дегенде, Қазақстанның төрт бұрышынан сабылып жұмыс іздеп, сыбысы шықса, сағалап барғанды жөн санайтын жалдамалы жалпы қазақты айтып тұрғаны болар деп топшылағанбыз. Бірақ газ, мұнай, уран өндірістері мен күріш, тұз өнеркәсібі, мұның сыртында логистика, коммуникация, туризм ісі жолға қойылып, жақсы дамыған Қызылорда аймағына басқа болмаса да, көршілес отырған Оңтүстік Қазақстан, Ақтөбе, Маңғыстау облысынан жұмыс іздеп баратын азаматтар көп. Амал нешік, «тұмсықтарын» сұға алмай, меселі қайтып, кері қайтатындары жиі айтылады. Облыстағы мұнай-газ компанияларының есігінің алдын қорып тұрған күзетшісіне дейін «өз адамдары». Республикадағы әкімдер рейтингісінің көшбасында жүретін Қ.Көшербаевтың ең алдымен туған елінің азаматтарын жұмыспен қамтып, туған жерін көркейтемін деген ниеті құптарлық. Бірақ бұл ірі өндіріс ошақтарының республикалық, тіпті халықаралық маңызға ие нысандар екенін естен шығармаған абзал. Ендеше, бұл жұмыс орындары барша Қазақстан еңбеккерлері үшін де ортақ болатынын ескергені орынды болар.

Жалпы, Қызылордада өзге облыстан келген кәсіпкерлердің жұмыс істеуіне көп кедергі жасалатыны ел ішінде жиі айтылатын әңгіменің бірі. Ғайыптан тайып бір кәсіптің құлағынан ұстаған күннің өзінде, ұрып-соғып, күн көрсетпей, ақыры «ауып» келген кірме қашып кетуге мәжбүр болады екен. Бір елде, ортақ Отанда тұрып, өзге өңірден келген өз қазағына жұмыс істетпеу нағыз жікшілдік, трайбализм емей немене? Әкімнің өзі бас болып, қаймықпастан «жергілікті» деген сөзді қадай атып, елді қақ жарып отырғанда, етекте жүрген телпекбайлар мұндайда тартынып қала ма, «тапсырманы» едіреңдеп жүріп, еке есе орындап беретіні белгілі. Мұндайда атасы басқаның бәрін атынан аударып түсіруге бір ғана «жергілікті» сөзі жетіп жатыр. 

Ұлт алдында қазақшыл ұл болып, ағайынның аламан бәйгесін ұйымдастырып отырған әкімді шындап келгенде кез келген аймақтың тізгінін ұстағандардың ішінен қиналмай тауып алуға болады. Командасымен шұбырып, көшіп-қонып жүрген бүгінгі билік иелерінің бәрінің бұдан аманы жоқ. Ал, оның ең кішкентай көрінісі – он адамның басын қосатын осындай шағын жұмыс орнының өзі батпаққа белшесінен батып жатады. Жерге, руға бөлінудің қасіреті сол, ұлттық тұтастыққа қатер төндіреді. Өзі де атқа мінгелі идеологиямен иін қандыра айналысып, тісқаққан, мықты идеолог ретінде бағасын алған Қырымбек Елеуұлы осының бәрін біле тұра, лексиконында лаң тудырар әлгі сөзді қолданғанына жол болсын?.. Бұл «жаптым жала, жақтым күйе» емес, бір жағы қоғамда айтылып жүген абың-күбің әңгімені әкімнің құлағына салып қою болса, екіншіден, күн өткен сайын айналадағының бәрі анталап азу тісін ақситып келе жатқанда, «жергілікті» және «басқалар» деп бөлудің қазақты біріктіретін құндылыққа зиянын тигізбесе, пайда бермейтінін айту ғана. Елеуұлы ескере ме, ескермей ме, өзі біледі.